Sluiting van gespecialiseerde GGZ klinieken
De sluiting van gespecialiseerde GGZ klinieken, je leest het goed. Steeds meer klinieken moeten het aantal bedden afschalen of zelfs volledig hun deuren sluiten. Waar gaan al deze cliënten dan naartoe die deze intensieve zorg zo hard nodig hebben? We sluiten toch ook niet opeens het ziekenhuis, waardoor mensen met ernstige ziekten de behandeling die ze zo hard nodig hebben niet meer kunnen krijgen. Dit gebeurd nu wel in de gespecialiseerde psychiatrie, maar helaas daar niet alleen. Ook bij de basis GGZ en POH-GGZ worden cliënten als het ware aan hun lot overgelaten, door enorme wachtlijsten. Creëren we zo niet een samenleving, waarbij de algemene mentale gezondheid van mensen sterk achteruit gaat? Waar gaat dit mis?
Op dit moment ben ik opgenomen in de kliniek voor mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) op het terrein van Emergis. Vorige week is aan de cliënten hier medegedeeld dat ook deze kliniek medio 2023 zijn deuren moet gaan sluiten, of in ieder geval het aantal bedden afschalen van zestien naar vijf (crisisbedden). En dit is niet de eerste kliniek die zijn deuren sluit bij Emergis. Ook de kliniek voor angst- en stemmingsstoornissen en de Soteria (psychosezorg) is al eerder gesloten. De reden: "herstellen kan het beste in de eigen omgeving, thuis". Deels kan ik mij inleven in deze reden. De setting in een kliniek is geen realistische weergave van het leven in de maatschappij. Echter, soms is de nood te hoog. Lukt het voor zowel de cliënt als voor de naasten niet meer om de zorg thuis te dragen. Dit heb ik de afgelopen jaar ook ervaren. Het lukte mij thuis niet meer om tot rust te komen, om bepaalde patronen te doorbreken. Mijn naasten konden mij niet de juiste ondersteuning geven, zij hebben daar niet de juiste tools voor. Vandaar dat het besluit is genomen om mij op te nemen, en dit gebeurd niet zomaar. Voordat iemand daadwerkelijk wordt opgenomen, is er meestal een heel proces vooraf gegaan. Van aanmelding tot verwijzingen, verklaringen, intakegesprekken en MDO's (multidisciplinaire overleggen) aan toe. Momenteel ben ik hier één maand opgenomen en ik merk mentaal al een wezenlijk verschil met thuis. Ik ben stabieler, zie steeds meer kleine lichtpuntjes en wordt intensief geholpen met de punten waarop ik vastloop ben gelopen in het dagelijkse leven.
Niet alleen bij Emergis sluiten of krimpen klinieken, afgelopen tijd is het Centrum voor Psychotherapie (ernstige depressies en persoonlijkheidsproblematiek), de Eikenboom van Altrecht (psychosomatiek) en Kliniek Intensieve Behandeling van Inforsa (ernstige agressie of zelfbeschadiging). De reden van sluiting of krimping van deze klinieken hebben veelal een financiële oorzaak. Hoe dit werkt leg ik kort uit.
In het regeerakkoord is vastgelegd hoeveel zorgverzekeraars uit horen te geven aan de GGZ. Zorgverzekeraars hielden jaren achtereen ruim 300 miljoen euro over van het totale budget dat voor de GGZ was vrijgemaakt. Hoe kan dit? Zorgverzekeraars en GGZ-aanbieders spreken jaarlijks een budgetplafond af. Deze plafonds worden vrijwel altijd te laag ingezet. Wanneer een GGZ-aanbieder over dit plafond heen gaat, riskeren ze een boete. Blijven ze onder dit budget, dan krijgen ze het jaar daarop korting. Dit zorgt ervoor dat er minder cliënten worden aangenomen en ook dat cliënten met complexere problemen (die over het algemeen duurder zijn om te behandelen) niet snel een kans krijgen op een juiste behandeling. Wat doen zorgverzekeringen dan met die 300 miljoen euro die ze overhouden? Aangezien ze geen winst mogen maken, gebruiken ze dit geld om hun premies te verlagen en zo beter te kunnen concurreren met andere zorgverzekeraars. In 2019 is toen bepaald door het ministerie van VWS dat die 300 miljoen euro in mindering wordt gebracht van het totale uit te geven budget aan de GGZ.
Naast het financiële aspect speelt ook het personeelstekort een rol mee. Op dit moment is er een groot tekort aan behandelaren, zoals psychiaters en psychologen en verpleegkundigen. Dit veroorzaakt patiëntenstops, waardoor de wachtlijsten enorm oplopen tot soms wel een jaar. Dit leidt ertoe dat de mensen die aan de beurt komen intussen complexere problemen hebben ontwikkelt, dan op het moment van inschrijving. Er is vaker sprake van een crisisgeval, waardoor de kans op een plekje in een kliniek vrijwel alleen mogelijk is als de problemen dermate ernstig zijn. Hoe ziek willen we de maatschappij maken? Het personeelstekort heeft alles te maken met de grote vraag die er is en het geringe aanbod. Ook is er vaak een mismatch tussen de aanbieder en de instelling, hoewel die vaak niet zo nauw meer wordt genomen. "Zolang we een extra psychiater hebben, hoe beter" luidt nu de stem. Maar gaat dit ten goede van de zorg die geleverd wordt?
Al met al moeten klinieken sluiten of krimpen, vanwege financiële aspecten of personeelstekort. Bij mijn opname ben ik akkoord gegaan met een opnameperiode van een half jaar. Nu pas begrijp ik waarom. De vraag die dan in mijn hoofd rondspookt: had ik meer doelen kunnen bereiken als ik langer opgenomen zou kunnen worden? Een opname van een half jaar is voor deze kliniek namelijk vrij kort. Nu heb ik in ieder geval een fijne plek waar ik naartoe kan als ik uit deze kliniek weg ga. maar ik weet ook dat dit lang niet voor iedereen het geval is. Ik maak me zorgen hoe het moet met hen verder moet, hen die geen geschikte vervolgplek hebben. Moeten zij echt hun behandeling staken, omdat het thuis herstellen zogenaamd beter is of zit hier toch meer achter? Naar mijn mening moet er drastisch gekeken worden naar de organisatie van de GGZ. Deze veranderingen geven mensen niet hun leven terug, maar kosten op dit moment levens!