Comorbiditeit, wat houdt het in en wat is een geschikte behandeling?
Comorbiditeit, een ingewikkelde term die vaak in de psychiatrie wordt gebruikt. In de GGZ geeft comorbiditeit aan dat er tegelijkertijd twee of meer psychische stoornissen naast elkaar bestaan. Dit is niet iets wat in geringe mate voorkomt. Uit onderzoek blijkt dat bij 45% van de gevallen sprake is van comoriditeit. Je kunt hierbij denken aan een stemming- en een angststoornis, een eetstoornis en een stoornis in het autisme spectrum of een psychotische stoornis en een verslaving. Mensen met meervoudige diagnoses krijgen vaak niet de juiste hulp of zoeken lang naar hulp doordat zorgprofessionals niet weten waar iemand terecht kan. De GGZ is namelijk zo ingericht dat een behandeling meestal gemaakt is voor één specifieke stoornis. Hoe kunnen wij, als maatschappij, deze mensen zo goed mogelijk gaan helpen zodat ook zij de kans krijgen om hun kwaliteit van leven te verbeteren?
Allereerst is het goed om te bepalen of iemand echt last heeft van twee of meer individuele stoornissen of dat de verschillende klachten voortkomen uit één diagnose. Zo kan iemand met een depressieve klachten zichzelf langdurig isoleren. Is er bij deze persoon dan sprake van een stemmingsstoornis en een sociale angststoornis of komen de stemmingsklachten bijvoorbeeld voort uit de langdurige isolatie met gebrek aan sociaal contact?
Wanneer duidelijk is dat iemand te maken heeft met comorbiditeit en welke stoornissen daarin een rol spelen, is het van groot belang dat beide stoornissen tegelijk worden behandeld. Er is namelijk altijd sprake van wederzijdse beïnvloeding. Behandel je één van de stoornissen, dan is de kans groot dat het probleem zich verschuift naar de andere kant. Daarnaast is de kans op terugval groter.
Zelf heb ik ook te maken met comorbiditeit. Ik heb verschillende behandelingen achter de rug, maar loop nog steeds vast op verscheidene levensgebieden. Je wordt behandeld voor de stoornis die op dat moment op de voorgrond staat. Vervolgens zet je stappen vooruit, maar komt gedurende de behandeling de onderliggende stoornis om de hoek kijken. De behandeling is genoodzaakt om te stoppen, je wordt aangemeld voor een nieuwe behandeling die zich richt op de andere stoornis en hetzelfde liedje speelt zich opnieuw af.
Naar mijn mening zouden er meer behandelingen moeten komen binnen de GGZ die zich tegelijkertijd richten op meerdere diagnoses. Nu zijn er al enkele zogeheten 'dubbele diagnose klinieken'. Deze klinieken richten zich veelal op verslavingen en daarbij komend een psychische stoornis. Waar zijn dan de klinieken voor mensen met een dubbele psychische stoornis?
Yes We Can Clinics (YWCC) is op dit moment een van de weinige klinieken in Nederland voor jongeren en jongvolwassenen tussen de 13 en 27 jaar die kampen met meervoudige psychische problemen. Deze kliniek staat ook wel bekend onder het motto: "als niks meer werkt". Na deze behandeling heeft twee derde geen specialistische zorg meer nodig. Dit geeft aan dat er te weinig klinieken/behandelingen zijn voor mensen met comorbiditeit, terwijl een behandeling die zich tegelijkertijd richt op meerdere psychische problemen dermate succesvol blijkt te zijn.
Kortom, er wordt drastisch tekortgeschoten op mensen waarbij er sprake is van comorbiditeit. Psychiaters, psychologie, orthopedagogen, gedragswetenschappers en andere medewerkers in de GGZ, die werkzaam zijn in verschillende disciplines, zouden met elkaar moeten samenwerken om voor deze mensen een op maat gemaakt behandelprogramma op te stellen. Er zouden meer plekken moeten komen die speciaal zijn ingericht op het tegelijkertijd behandelen van meerdere psychische stoornissen. Dit zal niet van de een op de andere dag geregeld zijn, maar uiteindelijk zal dit zijn vruchten afwerpen. Minder vastlopende cliënten in de GGZ énnn minder lange wachtlijsten waarop mensen uit wanhoop wachten op een niet passende behandeling om toch iets te proberen.
